Page 27 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

NOKTALAMA İŞARETLERİ PARAGRAF TESTİ 13

1 Üç nokta, anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin 3 Ünlem işareti; sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi
sonuna ve alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur.
kelime veya bölümlerin yerine konur. Diğer bir kullanım (I) “İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti
amacı da sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün yokmuş (!)” cümlesi bu kurala örnektir. Seslenme, hitap
okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek ve uyarı sözlerinden sonra da ünlem işareti konur. (II)
veya ifadeye güç katmaktır. Ayrıca ünlem ve seslen- Örneğin “Çocuklar! Sizler bizim geleceğimizsiniz.” sözü-
melerde anlatımı pekiştirmek için konur ve bu durumda nün ilk kısmında çocuklara seslenilmiştir. Bu kuralda
ünlem işaretinden sonra üç yerine iki nokta konur. Aksi ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen
takdirde cümle sonunda ünlem işaretinin noktasıyla bir- sonra konmuşken cümlenin sonuna da konabilir. (III) Yani
likte dört nokta görülür ve bu kullanım doğru değildir. cümle “Çocuklar, siz bizim geleceğimizsiniz!” şeklinde de

Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yazılabilir. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazan-
bulunmaktadır? dırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde
ünlem işareti kullanılır. (IV) “Ne mutlu Türk’üm diyene!”
A) Cümle sonunda kullanılan noktalama işaretleri han- sözü bu kuralın örneğidir.
gileridir?
B) Üç noktadan sonra büyük harfle mi küçük harfle mi Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerden han-
gilerinin yerleri değiştirilirse parçanın anlam akışı
başlanmalıdır? sağlanır?
C) Üç noktanın cümle ortasında kullanılması neyin
göstergesidir? A) I ve IV B) I ve III
C) II ve IV D) III ve IV
D) Üç noktanın noktayla benzer yönleri nelerdir?

2 Soru işareti, soru eki veya sözü içeren cümle veya söz- 4
lerin sonuna konur. Örneğin “Ne zaman tükenecek bu I. En yaygın kullanılan işlevi “satıra sığmayan kelimeleri
yollar, arabacı?” ifadesindeki “ne zaman” sözcüğü cüm- bölmek” olan noktalama işaretinin bu şekilde akılda
leye soru anlamı katmıştır. Soru bildiren ancak soru eki kalması, onun bu yapıları göstermede kullanılan tek
veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna da soru işareti noktalama işareti olmasından kaynaklanır.
konur. “Gümrükteki memur bana ‘Adınız?’ dedi.” cümle- II. Sayılan işlevlerinin dışında fiil kök ve gövdelerini
sinde memurun kişinin adını öğrenmek istediği anlaşıl- göstermek için de kullanılan kısa çizginin isim yapma
dığından cümle sonuna soru işareti konur. Soru işareti eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna
ayrıca bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşı- konarak sözcük ve eklerin yapısal özelliklerini belirtme
lanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır. Örneğin ünlü özelliği de vardır.
Türk mutasavvıf Yunus Emre’nin doğum yeri hakkında
bilgimiz olmadığından ve doğum tarihini de kesin olarak III. Çünkü bilindiği üzere kısa çizgi; kelimelerin kökleri,
bilmediğimizden onunla ilgili bilgileri “Yunus Emre (1240 gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için ve hece-
?-1320), (Doğum yeri: ?)” şeklinde veririz. leri göstermek için kullanılır.

Yukarıdaki parçanın yazılma amacı aşağıdakilerden IV. Dil bilgisel yapıları göstermede kullanılan noktalama
hangisidir? işaretinin hangisi olduğunu sorsak hepimizin gözünde
kısa çizgi canlanır.
A) Noktalama işaretlerinin kullanılmasındaki temel man-
tığı açıklamak V. “Bu yapılar” derken kastedilen kök ve gövdeler, ekler,
hecelerdir.
B) Soru işaretinin diğer noktalama işaretleriyle benzer-
liğini ortaya koymak Numaralanmış cümlelerden anlamlı bir parça oluş-
C) Soru işaretinin kullanımındaki istisnalarla ilgili okurun turulmak istenirse sıralama aşağıdakilerden hangi-
dikkatini çekmek sindeki gibi olur?
D) Soru işaretinin kullanım alanları hakkında okura bilgi A) I – V – III – II – IV B) II – V – I – IV – III
vermek C) III – II – IV – I – V D) IV – I – V – III – II

Markaj Yayınları / 8. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI 27