Page 35 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

CÜMLE TÜRLERİ PARAGRAF TESTİ 17

1 Yüklemi isim soylu bir kelime olup ek fiilin zamanlarından 4 Gazeteci: ……………………..
biri ile çekimlenmiş cümleler isim cümleleridir. İsimler tek Yazar: Kurallı cümleler yüklemi sonda bulunan cümle-
başlarına yüklem olamaz. Yüklem olabilmeleri için ek fiil- dir. Dilimizin söz dizim özelliğine göre asıl öge (yüklem)
lerden birini (idi, imiş, -dir) alarak çekimlenmeleri gerekir.
sonda, yardımcı ögeler de başta bulunur. Tabii ki bu
Yukarıdaki parçaya göre isim soylu kelimelerin yük- durum tüm metinlerde değişmez bir kural olarak görül-
lem olabilmesi hangi şarta bağlıdır? mez. Kurallı cümleler daha çok bilimsel yazılarda ve gün-

A) Cümlede fiil soylu sözcük olmaması lük hayatta kullanılırken sanatsal metinlerde -özellikle de
şiirde- yüklemin sonda olmadığı cümleler kullanılabilir. Bu
B) Bir sözcük grubundan oluşmasına durum bir yazım yanlışı ya da anlatım bozukluğu olarak
C) Ek fiil almasına değerlendirilemez.
D) Cümlenin sonunda olmasına Yukarıdaki diyalogda boş bırakılan yere aşağıdaki
sorulardan hangisi getirilebilir?

A) Çoğu meslektaşınızın kurallı cümleler kullanmayarak
anlatım bozukluğu yaptığı yönündeki eleştiriler hak-
kında siz ne düşünüyorsunuz?
B) Yazılarında kurallı cümleler kullanmayan meslektaş-
larınızın eserlerinin daha sanatsal eserler oluşturdu-
2 Yüklemi çekimli bir fiil olan cümlelere fiil cümleleri denir. ğu kanaatinde misiniz?
Fiiller bir haber (zaman) ya da dilek kipi ile bu kipe bağlı C) Yazılarınızdaki bilim insanı titizliğini bunca zaman
şahıs ekleriyle çekimlenir ve yüklem olur. Çekimli bir fiil, terk etmemenizi sağlayan etkenler nelerdir?
cümlede yalnızca yüklem görevinde kullanılabilir.
D) Anlaşılmaz cümleler kullanmayı edebî üstünlük ola-
Yukarıdaki parça aşağıdaki sorulardan hangisine rak görenlerden misiniz?
cevap olarak yazılmıştır?

A) Yüklemine göre cümleler kaç grupta incelenir?
B) Fiil cümlelerinin temel özellikleri nelerdir?
C) İsim ve fiil soylu yüklemler birbirinden nasıl ayırt edi-
lebilir?
D) Çekimli fiil nedir? 5 İçinde isim ya da fiil türünden yalnızca bir yargı bulu-
nan cümleler yapısına göre tek yüklemli olarak nitelenir.
Bu cümlelerin içinde alıntı cümle, şart ekiyle çekimlen-
miş ifade ya da fiilimsiler bulunamaz. Bir de içinde fii-
limsi bulunan cümleler vardır. Bu cümlelerde de tek bir
yüklem varken cümlede ayrıca fiilimsinin bulunması, bu
cümlelerin tek yüklemli cümlelerden farkını ortaya koyar.
Bu cümlelerde içinde fiilimsi bulunan bölüm yan cümle,
3 Türkçe söz dizimi kurallarına göre bir cümlenin yapısında yüklemin olduğu bölüm temel cümle olarak adlandırılır.
yer alan ögeler şöyle sıralanır: özne + tümleçler + yüklem. Bu parçaya göre;
(I) Yüklem sonda bulunur. Ancak bu bir kural değildir. (II)
Mesela şiirde yüklem, cümlenin herhangi bir yerinde I. Yan cümlenin varlığı
olabilir. (III) Diğer ögelerin yeri de önem sırasına göre II. Fiilimsinin varlığı
değişebilir. (IV) Yüklemin yerine göre cümleler kurallı ve III. Birden fazla yüklemi olması
devrik cümlelerdir. (V) Bir de yüklemi verilmeyen yani
eksiltili cümleler de bu başlık altında değerlendirilir. IV. İsim soylu yüklemden oluşması

Yukarıdaki parça iki paragrafa bölünmek istendi- unsurlarından hangileri fiilimsi bulunan cümlelerle
ğinde numaralanmış cümlelerden hangisi ikinci tek yüklemli cümlelerin farklarındandır?
paragrafın ilk cümlesi olur? A) I ve II B) II ve III

A) V B) II C) III D) IV C) II ve IV D) I, II ve IV

Markaj Yayınları / 8. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI 35