Page 36 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 17 CÜMLE TÜRLERİ

6 Yapısında tek bir yargı bildiren ifade bulunan cümlelere 8 En az iki cümlenin arka arkaya sıralanmasıyla oluşan
tek yüklemli cümleler denir. Bu cümlelerde fiilimsi türünde cümle bütünlüğüne birden çok yüklemli cümle denir. Bu
kelimeler ile şart eki bulunmaz. Bütün cümle temel cümle türden cümleleri oluşturan yargı birimlerinin arasına vir-
niteliğindedir. Bu cümlelerdeki yüklem, isim ya da fiil ola- gül ya da noktalı virgül getirilir. Bu tarz cümlelerde birbi-
bilir. Örneğin “O arabadaki tek yolcu annemdi.” cümle- rine noktalama işaretleriyle bağlanmış cümleler arasında
sinde “annemdi” ismi, “Elbet ben de bir gün onların çare- öge ortaklığı olabilir. Örneğin “Seda’nın babası, masanın
sizliğine tanık olacağım.” cümlesinde de “tanık olacağım” kırık ayağını fark etti; birkaç malzemeyle masaya yeni
birleşik fiili cümledeki yargı bildiren tek ifadelerdir. Bu ayak yaptı.” cümlesinde birbirine noktalı virgülle bağlan-
nedenle her iki cümle de tek yüklemlidir. mış cümleler arasında özne ortaklığı (Seda’nın babası)
vardır. Fakat “Ali odasında uyuyakalmış, yarın görürsünüz
Yukarıdaki parçaya verilebilecek en uygun başlık
aşağıdakilerden hangisidir? onu.” cümlesinde birbirine virgülle bağlanmış cümlelerin
hiçbir ögesi ortak değildir.
A) Yüklemin Yerine Göre Cümleler Yukarıdaki parçaya göre birden çok yüklemli cümle-
B) Temel-Yan Cümle Ayrımı lerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
C) Tek Yüklemli Cümleler
A) Ögeleri arasında virgül ya da noktalı virgül kullanılan
D) İsim ve Fiil Cümleleri cümleler birden çok yüklemli cümle olarak adlandırılır.

B) Birden çok yüklemli cümleler aynı özneye bağlanmış
olabilir.
C) Hiçbir ögesi ortak olmayan birden çok yüklemli cüm-
leler de vardır.

D) Birden çok yüklemli cümlelerde birbirine bağlanan
7 I. METİN yüklemlerin cümledeki yeri aynı olmak zorunda de-
ğildir.
Yüklemi sonda değil, cümlenin herhangi bir yerinde
olan cümlelere devrik cümle denir. Devrik cümlelere en
çok şiirlerde, sanatsal metinlerde ve konuşma dilinde
rastlarız. Öğretici ve resmî metinlerde genellikle kurallı
cümleler kullanılır.

II. METİN
Yüklemi açıkça söylenmemiş cümlelere eksiltili cümle-
ler denir. Eksiltili cümlelerde anlamın zihinde tamam-
lanabilir nitelikte olması, bu ifadeleri yalnızca biçimsel
olarak eksik yapar. Yani cümlenin en temel ögesinin
eksikliği, esasen yalnızca görünüştedir. Örneğin “Kır 9 (I) Fiil cümlelerinde bir işin yapıldığını veya olduğunu,
atın yanında duran ya huyundan ya suyundan…” ata- isim cümlesinde ise sözü edilen durumun, niteliğin var
sözünde yüklem söylenmese dahi cümleyi zihnimizden olduğunu bildiren cümleler olumlu cümlelerdir. (II) Olumlu
“etkilenir” anlamındaki “alır” yüklemiyle tamamlarız. cümleleri isim ve fiil cümlelerinde ayrı ayrı değerlendir-
mek gerekir. (III) Bir işin, hareketin yapılmadığını; bir
Yukarıdaki metinlerle ilgili olarak aşağıdakilerden durumun gerçekleşmediğini ifade eden cümlelere ise
hangisi söylenemez? olumsuz cümle denir. (IV) Olumlu cümleleri olumsuz yap-

A) Her iki metinde de bazı cümle çeşitleri hakkında bilgi mada isim ve fiil cümlelerinde farklı kelime ve eklerden
verilmiştir. yararlanılır.
B) I. metinde karşılaştırmadan, II. cümlede örneklendir- Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangi-
meden yararlanılmıştır. sinden sonra “Olumsuzluk; isim cümlelerinde ‘değil, yok,
C) I. metnin II. metinden farklarından biri, açıklanan kav- -sız’, fiil cümlelerinde ‘-ma, -maz, ne … ne …’ kelime ve
ramın kullanım alanlarının örneklendirilmesidir. ekleriyle sağlanır.” cümlesinin getirilmesi düşüncenin
D) II. metnin I. metinden farkı tanımlamadan yararlanıl- akışını bozmaz?
masıdır. A) I B) II C) III D) IV

36 Markaj Yayınları / 8. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI