Page 45 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI PARAGRAF TESTİ 22

1 Tanık gösterme, paragrafta işlenen konunun durumuna 2 Tanımlama veya tanım yapma, bir varlığın, nesnenin, keli-
göre yaşananların veya araştırma sonuçlarının belirgin- menin, kavramın ne olduğunu anlatma, açıklama, izah
leşmesinde, geliştirilen fikirlerin dayandığı somut olay- etme işidir. Buna göre bir düşünceyi muhatabına aktar-
lara tanıklık edecek kişi veya bilgilerin zikredilmesidir. manın doğrudan bir yolu, varlık veya nesneyi nitelikle-
Sanatçı, bilim insanı, düşünür gibi kişilerin sözleri parag- rine göre belirtmektir. Daha çok “Nedir?” sorusuna cevap
rafta işlenen konuyu destekleyecek biçimde zikredilir. verir. Metinde işlenen konuya, bilgiye veya düşünceye
Tanık göstermede meşhur kişilerin sözleri kullanılabildiği bağlı olarak ihtiyaç duyulan kavram, nesne vs. unsurlara
gibi atasözleri de duruma göre ortaya konan görüşleri getirilen tanımlar paragrafın anlatımını açık ve kolay anla-
doğrulama veya ispat etme durumunda tanık olarak kul- şılır hâle getirir. Tanımlama cümlelerinde fiiller genellikle
lanılabilir. Tanık gösterme, dört aşamada gerçekleşir: ileri geniş zamanla çekimlenir. Nesnel ve öznel olmak üzere
sürülen düşünce veya görüşün kanıtlanması, düşünce iki tür tanımlamadan bahsedilebilir. Nesnel tanımlama,
veya görüşün çözümlenmesi, düşünceyi veya görüşü bir kavramın herkes için aynı olan ve gerçek özellikleri-
destekleyen kanıtların düzenlenmesi ile bunlardan elde nin ortaya konması anlamına gelirken öznel tanımlama,
edilen sonucun özetlenmesidir. bireyden bireye farklılık gösteren göreceli tanımlamalar

Yukarıdaki parçaya göre aşağıdakilerden hangisi için kullanılmaktadır.
“tanık gösterme”den yararlanmadaki temel amaçtır? Yukarıdaki parçaya göre tanımlamayla ilgili aşağıda-
kilerden hangisi söylenemez?
A) Anlatılanların yalnız yazara ait kişisel düşünceler
olmadığını belirterek anlatılanlara okurun ikna olma- A) Tanımlamadan anlatımı açık hâle getirmek için yarar-
sında yazara yardımcı olmak lanılır.
B) Herkesçe kabul görmesi gereken yargıların varlığını B) Bazı tanımların doğruluğu herkes tarafından kabul
göstermek görmeyebilir.
C) Anlatılan durumun tartışmaya açık olmadığını, duru- C) Anlatımda en sık kullanılan düşünceyi geliştirme yol-
ma ilişkin tek bir doğru olduğunu belirtmek larından biridir.
D) Atasözleri ve özdeyişler kullanarak anlatımdaki sıra- D) Bir varlık veya kavramın ayırt edici özelliklerini vere-
danlığı kırmak rek ne olduğunu açıklama ilkesine dayanır.

3 Örnek verme; işlenen konunun, geliştirilen bir bilginin veya ortaya atılan bir fikrin, ileri sürülen bir iddianın benzer veya zıt
örneklerle daha kolay anlaşılması, somut olarak ortaya çıkması, kolay anlaşılabilmesi veya desteklenmesi amacıyla parag-
raf oluşturmada başvurulan düşünceyi geliştirme yollarındandır. Örnek vererek düşünceye anlaşılırlık niteliği kazandırılır.
Örnek verilirken konunun bağlamına uygunluğuna, konuyla uyumlu olmasına ve amaçlanan destekleme ve kolaylığa dönük
olmasına dikkat edilmelidir. Örnekleme cümlelerinde mesela, örnek olarak, söz gelimi, söz gelişi, faraza gibi kelime ve söz
öbeklerine yer verilmelidir. Metne somut görünürlük katarak söylemek istenilenin okurun zihnine yer etmesini sağlayan
örnek verme, okurda kimi durumda sayfalarca ifade edilenlerden daha etkili bir iz bırakmaktadır.
Buna göre örneklendirmeyle ilgili;
I. Anlatmak istenenleri kısaca ifade etmeye yarar.

II. Sıklıkla benzetme ve karşılaştırmayla birlikte kullanılır.
III. Anlatılmak istenen konuyu doğrudan destekleyen ya da konuya karşıt örneklerle konunun daha net anlaşılmasını
hedefler.
IV. En çok sanatsal metinlerde kullanılan düşünceyi geliştirme yoludur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) III ve IV

Markaj Yayınları / 8. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI 45