Page 49 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

METİN KARŞILAŞTIRMA - METİNDE DİL VE ANLATIM PARAGRAF TESTİ 24

1 3 Öğretici metinler; açıklamak, bilgi vermek, öğretmek

I. Bir yazıyı şekil, anlatım ve noktalama özellikleriyle amacıyla yazılır. Günlük yaşantılar, tarihî olaylar ve bilim-
oluşturan kelimelerin bütününe metin denir. sel gerçekler ele alınır. Konuyla ilgili duygu ve düşünce-
ler kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir. Söz sanatlarına,
II. Deneme, makale, sohbet, mektup, öykü, roman gibi kelimelerin mecaz ve soyut anlamlarına pek yer verilmez.
metin türlerinde yazılı anlatım; münazara, açık otu- Verilen bilgiler, yapılan açıklamalar örneklerle, tanımlarla
rum, konferans gibi etkinliklerde sözlü anlatım kulla- pekiştirilir. Daha çok ansiklopedilerde, bilimsel kitaplarda
nılır. ve ders kitaplarında kullanılır. Gereksiz söz tekrarına, ses

III. Metinler temelde insanın kendini ifade etme ihtiyacın- akışını bozan, söylenmesi güç sesler ve kelimelere yer
dan doğmuştur. verilmez.
IV. Bu açıdan anlatım, genel olarak yazılı ve sözlü anla- Parçada “öğretici metinler” ile ilgili aşağıdakilerden
tım olarak iki gruba ayrılabilir. hangisine değinilmemiştir?
V. İnsanlar her dönemde duygu ve düşüncelerini A) Yazılış amaçlarına ve işlenen konulara
anlatma ihtiyacı hissetmiştir ve bu anlatma işini daha B) Dilin kullanım özelliklerine
çok yazıyla ya da sözle yapmışlardır.
C) Yararlanılan düşünceyi geliştirme yollarına
Numaralanmış cümlelerden anlamlı bir parça oluştu- D) Hangi metin türlerini kapsadığına
rulmak istendiğinde sıralama aşağıdakilerden hangi-
sindeki gibi olur?
A) I – III – V – IV – II B) III – I – V – IV – II
C) V – IV – II – I – III D) II – IV – I – III – V

4 Sanatsal metinler, insanların iç dünyasında zevk uyan-
2 Zamanla bilimin, edebiyatın gelişmesi ve buna bağlı ola- dırmak ve onları etkilemek için oluşturulur. Şiir, roman,
rak farklı alanlarda metinlerin yazılması, metinlerin sınıf- tiyatro, masal, destan vb. metinler sanatsal metinlere
landırılması sonucunu doğurmuştur. Bu sınıfl andırma örnek gösterilebilir. Bu metinlerde üslup ve anlatım kay-
metin türlerinin birbirinden ayrılmasını ve anlaşılmasını gısı ön plandadır. Dil daha çok sanatsal (şiirsel) anlamda
kolaylaştırmıştır. Metinler anlatım türlerine, kullanılan kullanılır. Çağrışım ve duygu değeri yüksek olduğundan
dilin işlevine, yazılış amaçlarına, gerçeklikle ilişkilerine okuyanların yeni ve farklı anlamlar çıkarmasına elverişli-
göre gruplandırılabilir. Buna göre metinler genel olarak dir. Kurmaca bir yapısı olan sanatsal metinlerde bireysel
öğretici metinler ve sanatsal (kurmaca) metinler olarak yönü öne çıkan işlenmiş, şiirsel ve imgesel bir dil kul-
ikiye ayrılır. lanılır. Yan anlam değeri taşıyan, mecaz anlama gelen
Yukarıdaki parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin ve okuyucunun yorumuna göre yeni anlamlar kazanan
cevabı yoktur? ifadelere yer verilir. Sanatsal metinler, anlatmaya ve gös-
termeye bağlı metinler olmak üzere ikiye ayrılır.
A) Metinleri sınıflandırma ihtiyacını doğuran gelişmeler
nelerdir? Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın anahtar ifade-
leri arasında sayılamaz?
B) Metinlerin sınıflandırılmasını öneren ilk bilim insanı
kimdir? A) Üslup kaygısı
C) Metinlerin sınıflandırılmasında hangi özellikler dikka- B) Tek ve nesnel anlam
te alınır? C) Göstermeye bağlı metin
D) Metinleri en genel anlamda nasıl sınıflandırabiliriz? D) İmgesel dil

Markaj Yayınları / 8. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI 49