Page 47 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

HİKÂYE UNSURLARI VE ANLATICI PARAGRAF TESTİ 23

1 Hikâye kelimesi Türkçe sözlükte “Gerçek veya tasarlan- 3 Öğrenci:……………..
mış olayları anlatan düzyazı türü.” biçiminde tanımlan- Öğretmen: Hikâyede olayın oluştuğu, geliştiği çevre veya
maktadır. Hikâyeler genellikle insanı merkeze alan edebî yere “mekân” adı verilir. Edebî metinlerde mekân, genel-
metinlerdir. Bütün hikâyelerde, olay veya durumları akta- likle kişilerin psikolojik özelliklerini ortaya çıkarmanın bir
ran bir anlatıcı yer alır ve bu anlatıcı belli bir bakış açısıyla aracı olarak kullanılır. Hikâyede olayların yaşandığı; an,
ayrıntıları okura aktarır. Hikâyelerde hayatın belli bir kesiti saat, gün, mevsim veya yıl gibi ifadeler metnin zaman
ele alınır ve olayların içindeki kişiler belirgin özellikleriyle çerçevesini oluşturur. Hikâyedeki olayların kendine özgü
sunulur. Bu tür edebî metinlerde olaylar belirli bir zaman bir zaman çerçevesi vardır ve tercih edilen zaman olayla-
ve mekânda gerçekleşir. Zaman ve mekâna ilişkin öge- rın akışını doğrudan etkiler. Hikâyelerdeki olaylar genel-
ler hikâyedeki olayların akışını veya kişilerin özelliklerini likle çok uzun zaman dilimlerine yayılmaz. Özellikle kısa
doğrudan etkilemektedir. Tarih içindeki örneklerle karşı- hikâyede olaylar çok kısa zaman dilimlerinde oluşur ve
laştırıldığında, günümüzde hikâyelerin giderek kısaldığı tamamlanır.
ancak anlatım bakımından yoğun bir yapıya kavuştuğu
görülmektedir. Yukarıdaki diyalogda boş bırakılan yere aşağıdaki
sorulardan hangisinin getirilmesi uygundur?
Yukarıdaki parçada hikâyelerle ilgili aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir? A) Hikâyelerdeki temel ögelerin okura ne gibi katkıları
vardır?
A) Hikâyelerde yaşanan olay ve durumları okura akta- B) Hikâyede zaman ve mekân kullanımı nasıldır?
ran kişinin yazar olduğuna C) Hikâyede mekân nedir ve ne işe yarar?
B) Belli başlı ögelerine ve bu ögelerin arasındaki etki- D) Kısa ve uzun hikâyelerde zamanın değişimi nasıldır?
leşime
C) Hikâyelere konu olabilecek olayın niteliğine
D) Biçimsel açıdan zamanla değişime uğradığına 4 Hikâyede, olay veya durumları aktaran, anlatan kur-
maca kişilik “anlatıcı” olarak adlandırılır. Anlatıcı, yazarın
dışında yer alan ve yalnızca o hikâyeye özgü olarak kur-
gulanan bir kişiliktir. Anlatıcının kullandığı fiil çekimleri ve
iyelik eklerinden hikâyenin içinden biri mi yoksa dışarıdan
bir gözlemci mi olduğu anlaşılır. Anlatıcı birinci tekil ya da
çoğul kişiye ait ekleri kullanıyorsa hikâyenin içinden bir
karakterdir. Bu durumlarda “birinci kişi ağzından anlatı-
2 Hikâyede yer alan olaylar, genellikle merkezde yer alan mın” tercihi söz konusudur. Anlatıcı, üçüncü tekil ya da
kişilerin çevresinde gelişir. Hikâyede kişiler, olay örgü- çoğul şahsa ait ekleri kullanıyorsa hikâyenin dışından
sünde üstlendikleri işlevlere göre önemli hâle gelirler. olayları gözlemleyen ve olayları okura aktaran kişidir. Bu
Kişiler, olay örgüsü içindeki tutum ve davranışları ile durumlarda da “üçüncü kişi ağzından anlatım” kullanılmış
bireysel veya toplumsal bazı değerleri temsil eder. Kişileri demektir.
ve onların olaylar içinde kazandıkları özellikleri belirlemek Bu parçaya göre anlatıcıyla ilgili;
hikâyeyi anlamakta önemli bir aşamadır. Olaylar, günde- I. Yazarın olayları anlatırken kullandığı üçüncü kişi ağzı,
lik hayatta her zaman yaşanabilecek gerçek durumlar- hikâyedeki kahramanlardan birinin yazar olduğunu
dır. Olay örgüsü ise kurgusal olayların edebî metinde gösterir.
sıralanışı ile oluşan bir düzenlemedir. Bu bakımdan olay
örgüsü, edebî metinlerin kurmaca dünyasının önemli bir II. Hikâyeyi aktaran kişinin kullanabileceği şahıs ya da
parçasıdır. iyelik ekleri arasında ikinci şahıslara ait ekler yoktur.

Yukarıdaki parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin III. Bir yazarın farklı eserlerinde aynı anlatıcıyı kullanama-
cevabı yoktur? ması, sıradanlığın önüne geçmek içindir.
IV. Anlatıcının kim olduğunu tespit edebilmek için keli-
A) Hikâyedeki temel unsurlar nelerdir?
melere getirilen iyelik veya şahıs eklerine bakmak
B) Hikâye kişilerinin olay örgüsündeki konumu nedir? gerekir.
C) Olay örgüsünün hikâye açısından önemi nedir? yukarıdakilerden hangileri söylenebilir?
D) Hikâyede bireysel veya toplumsal değerlere yer ve- A) I ve III B) II ve III
rilebilir mi? C) II ve IV D) III ve IV

Markaj Yayınları / 8. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI 47