Page 75 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ § 75
ŞİİR
75

TÜRK HALK ŞİİRİ

Dinî-Tasavvufi Halk Şiiri Anonim Halk Şiiri Âşık Tarzı Halk Şiiri
» İlahi » Şathiye » Mani » Türkü » Koşma » Varsağı
» Nefes » Devriye » Ninni » Ağıt » Semai » Destan
» Nutuk » Deme

Dinî-Tasavvufi Halk Şiiri (Tekke Şiiri) * Tasavvuf düşüncesini yayma temel amaç
* İslamiyet’in kabulünden sonra X. yüzyıldan olduğundan sanatsal kaygı ikinci planda
tutulmuştur.
itibaren tekkelerin çevresinde gelişen tasav-
vuf düşüncesi, dinî-tasavvufi bir halk edebi- * Öğreticilik söz konusu olduğundan genellikle
yatının doğmasını sağlamıştır. halkın anlayacağı sade bir dil kullanılmıştır.

* Bu edebiyat, oluştuğu yer dikkate alınarak * Bu şiir türünde daha çok tam kafiye kulla-
nılmıştır.
tekke edebiyatı olarak da adlandırılmıştır.
Şiirler ağırlıklı olarak müzik eşliğinde söylen-
Dinî ve tasavvuf içerikli şiirler hem divan ede- *
* *EDİTÖR YAYINEVİ
miştir.
biyatı hem de halk edebiyatı şairleri tarafın-
dan yazılmıştır. * Hece ölçüsünün kullanıldığı şiirlerde dörtlük,
aruz ölçüsünün kullanıldığı şiirlerde ise beyit
* Dolayısıyla bu şiir halk edebiyatı ile divan nazım birimi kullanılmıştır.
edebiyatı arasında, bu iki edebiyatı birbirine
yaklaştıran, her iki edebiyatın hitap ettiği * Dinî-tasavvufi halk şiirinin en yaygın nazım

ayrı ayrı zümreleri birleştiren bir edebiyat türü ilahidir. Bunun yanında nefes, nutuk,
devriye, şathiye de bu şiir geleneğine ait
köprüsü vazifesini görmüştür. diğer nazım türleridir.
Dinî-tasavvufi halk şiirinin merkezinde tasav-
vuf düşüncesi yer alır. Tasavvuf; İslamiyet’in İLAHİ
temel ilkelerine dayanarak nefsi arıtma,
ahlakı güzelleştirerek dini yaşama ve bu yolla * Allah’ı övmek, ona dua etmek ve en büyük
Allah’a ulaşma düşüncesidir. aşkın Allah aşkı olduğunu belirtmek ama-
cıyla yazılmış; belirli bir ezgiyle okunan dinî-
tasavvufi halk şiiri nazım şeklidir. Bu şiir
œ Özellikler:
türü divan edebiyatındaki tevhid ve müna-
* Bu şiirin temel kaynağı İslamiyet ve tasav- catlara benzer.
vuftur.
œ Özellikler:
* Dinî unsurlarla millî unsurlar birleştirilmiştir. * İlahiler her zaman kendine özgü bir ezgiyle
* Halk şiirinin bu kolunda şiirler heceyle yazıl- okunur. Şair son dörtlükte genellikle mahla-
dığı gibi aruz ölçüsü de yer yer kullanılmıştır. sına yer verir.