Page 78 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
78
78 ŞİİR
Anonim Halk Şiiri * Mânilerde asıl söylenmek istenen çoğu zaman

* Söyleyeni belli olmayan, kuşaktan kuşağa son iki dizede ifade edilir.
sözlü olarak yayılan, ilk söyleyeni unutulduğu * İlk iki dize uyağa uydurmak için kullanılan
için halkın ortak malı olan edebî ürünler ano- hazırlık (doldurma) dizelerdir.
nim halk edebiyatını oluşturur. * Mâniler aaxa şeklinde kafiyelenir.

* Anonim halk şiiri ürünleri sözlü bir şekilde * Mani çeşitleri; düz mâni, kesik mâni, yedekli
nesilden nesile aktarıldığı için zamanla ve (artık) mâni ve karşılıklı mâni
yayıldıkları bölgenin özelliğine göre değişikliğe
EDİTÖR YAYINEVİ
uğramıştır. 1. Düz Mâni: Mâni ile ilgili verdiğimiz genel

œ Özellikler: özelliklere uyan mâni türüdür. Yani düz mâni,
7’li heceyle yazılmış dört dizeden oluşur ve
* Dili oldukça yalındır ve halkın konuşma dilidir. aaxa şeklinde kafiyelenir. Bu mânilerde konu

* Nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır. sınırlaması yoktur.
» Dereler dolmasaydı
* Şiirler hece ölçüsüyle yazılmıştır. Çiçekler solmasaydı
* Aşk, ölüm, hasret, doğa, yiğitlik gibi konular Ölüm Allah’ın emri
işlenmiştir.
Ayrılık olmasaydı
* Sözlü geleneğe dayandığı için daha çok yarım » Kar yağıyor inceden
kafiye kullanılmıştır.
Gül açılır goncadan
* Anonim halk şiiri nazım şekilleri; mâni, ninni, Ben yari kıskanırım
türkü ve ağıttır. Yerdeki karıncadan

MÂNİ

* Halkın ortak duygularını, sevinçlerini, acılarını 2. Kesik Mâni (Cinaslı Mâni):
yansıtan maniler 7’li hece ölçüsünün kullanıl- * Birinci dizesi 7 heceden az olan ve cinaslı
dığı şiirlerdir. kafiyeyle kurulan mânilerdir.

* Mâniler kısa ve öz şiirlerdir, genellikle tek * Bu mânilere ayaklı ya da cinaslı mâni de
dörtlükten oluşur. denir.
œ Özellikler: » Güle naz
Bülbül eyler güle naz
* Mânilerin konusu çeşitli olmakla birlikte bu Girdim bir dost bağına
şiirlerde genellikle aşk konusu ele alınır.
Ağlayan çok gülen az
* Mâni söyleyenlere halk arasında “mânici,
mâni yakıcı, mâni düzücü” gibi adlar verilir. » Bağ bana
* 7’li hece ölçüsü kullanılır. Bahçe sana bağ bana
* Mâniler genellikle kendine özgü bir ezgiyle Değme zincir kâr etmez
söylenir. Zülfün teli bağ bana