Page 76 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
76 ŞİİR
76
* Hem aruz hem de hece ölçüsüyle yazılabilir. * Yaşadığı yıllarda Anadolu; Moğol istilasından

* Kafiye düzeni koşmaya benzer. (abab, cccb, dolayı iç çatışmaların, siyasi ve ekonomik
dddb...) Hece ölçüsüyle yazılan ilahilerde bakımdan zayıflığın görüldüğü bir hâldeyken
genellikle 7, 8 ve 11’li hece ölçüsü kullanılır. Yunus Emre daima umudun kaynağı olmuş,

* Dörtlüklerden oluşur. ilahileriyle insanlara ışık tutmuş, Allah sev-
gisini, din ve ahlakla ilgili görüşlerini insanlara
* Dörtlük sayısı 3 ile 7 arasındadır. aşılamıştır.
* Beyitlerle yazılan ilahiler de vardır. Yunus Emre’nin yüzyıllar boyunca halkın hem
» Aşkın aldı benden beni *
EDİTÖR YAYINEVİ
Bana seni gerek seni gönlünde hem de dilinde yaşaması; tasav-
vuf düşüncesini çok berrak bir biçimde halka
Ben yanarım dün ü günü sunabilmesinden, “Yaradılanı sev, Yaradan’dan
Bana seni gerek seni
ötürü.” anlayışıyla tüm mahlukata yaklaşma-
» Ne varlığa sevinirim sından, hoşgörünün ve alçak gönüllülüğün
Ne yokluğa yerinirim sembolü olmasından gelir.
Aşkın ile avunurum Yunus Emre “Bir”den başka bir şeyin olma-
Bana seni gerek seni * dığını ve yaratılmış her şeyin yine “Bir”e

döneceğini savunmuş (Vahdet-i Vücut), tüm
NOTOT cihana bu gözle bakmış, insanlara bunu
N
İlahiler; Mevlevilerde “âyin”, Halvetilerde “durak”, anlatmaya çalışmış ve sadece Anadolu coğ-
Gülşenilerde “tapuğ”, Alevi-Bektaşi tarikatla- rafyasında değil tüm dünyada tanınır hâle
rında “deme, nefes”, kimi tarikatlarda da “cum- gelmiştir.
hur” adını alır.
* Yunus Emre’nin ne zaman ve nerede vefat
ettiği kesin olarak bilinmez. Anadolu insanı-
nın ona duyduğu sevginin bir nişanesi olarak
* İlahi türünün ilk örneklerini Ahmet Yesevi Anadolu’da birçok yerde türbesinin olduğu
verse de ilahi denince akla gelen ilk isim şüp- görülür.
hesiz Yunus Emre olmaktadır.

* Dolayısıyla bu aşamada kısaca Yunus NEFES
Emre’nin hayatına değinmek, hem ilahi nazım
şeklini hem de tasavvuf düşüncesini daha iyi * Alevi - Bektaşi şairler tarafından kaleme alı-
anlamanıza yardımcı olacaktır. nan tasavvufi şiirlere nefes denmiştir.
* Nefeslerin konusunu genellikle vahdet-i vücut

Yunus Emre: Yunus Emre, 13. yüzyılda düşüncesi, Alevi-Bektaşi ilkeleri ve tarikat
Anadolu’da yaşadığı bilinen ünlü mutasavvıf ve kuralları oluşturmuştur.
halk şairidir. Taptuk Emre Dergâhı’nda yıllarca œ Özellikler:
kalmış, bu dergâhta tasavvuf yoluna girmiş ve
devrin ünlü mutasavvıflarından olan Hacı Bek- * Nefesler dörtlükler hâlinde yazılır.
taş Veli’den dersler almıştır. * Kalenderane ve alaycı bir üslup göze çarpar.